چاچ .... چا چا ماچا....... چیستان

امروز میخواهم توجه شما را به تعدادی چیستان (چاچ) بلوچی جلب نمایم. کلمه بلوچی " چاچ " یا آنچه ما در شهر شستون (سراوان)، منطقه تاریخی دزک و دیگر مناطق سراوان زمین "چاچا ماچا" میگوییم همان مترادف واژه چیستان در زبان پارسی است. ممکن است بسیاری از دوستان عزیزم پرداختن به این موضوع را امری بی اهمیت تلقی نمایند. به عنوان یک بلوچ علاقمند به زبان و فرهنگ بلوچی، به باور من مسئله " چاچ" جزئی از نام و نشان ما و بالتبع بیانگر گوشه ای از دریای بیکران فرهنگ مردم بلوچ است.

در این نوشتار کوتاه، من فقط چند تا از "چاچا ماچا" هایی را که هنوز هم به عنوان خاطرات شیرین کودکی در ذهنم هست برای شما دوستان عزیز می آورم. از خواهران و برادران و دوستان گرامی خواهشمندم که اگر "چاچ" و "چاچا ماچا" و چیستانی در خاطرشان هست برایم ایمیل کنند یا در قسمت نظرات بنویسند تا بقیه عزیزان هم از آنها بهره مند شوند. "چاچ" های بلوچی من به لهجه شستونی / دزکی یا به عبارت امروزی آن به لهجه مرکزی سراوانی نوشته شده اند. شما می توانید "چاچ" های خودتان را به لهجه محلی خودتان برایم ارسال بفرمایید و من آنها را اگر خواسته باشید با نام و لهجه شیرین خودتان در بلوچی نام و نشان به روز میکنم.

ضمنا مینوانید کوچولوهای عزیز را هم در این مهم سرگرم کنید.

این شما و این هم چند "چاچا ماچا" بلوچی به لهجه شستونی. امید است خوشتان بیاید. جواب چاچا ها را در قسمت پایانی این پست، بعد از توضیح انگلیسی و نگارش "چاچ" ها به سبک لاتین چک کنید.

1. چاچا ماچا! گپتی مچاچا؟
2. چاچا ماچا ! کلیگ تنک تنک ... آپان هنک هنک (خنک خنک) ؟
3. چا چا ماچا ! دریگ روپته و شانته .... سیه مارئ تهی وپته؟
4. چا چا ماچا! دو کورا یئیت لبالب .... پنچ مردا رونت سلامت؟
5. چاچا ماچا! ار (شه/ چه/ اچ/ از) آزمانئ دور دئ نپروشیت ... ته دریگی نادئ پروشیت؟
6. چا چا ماچا! سی کچک په چن?ئ گوشت هله انت؟
7. چاچا ماچا! ر?ت و پدی نیست؟
8. چا چا ماچا! هچ نه ر?ت و پدی هست؟
9. چا چا ماچا! رمه یان واجه ات ساب (حساب) نه بنت؟
10. چاچا ماچا! تنک ? تهار? ... بهایی سی هزار? (30000) ؟
11. چاچا ماچا! تنک ? تهار?... هم تنگئ دگار? ؟ (جوابانا جهل پچارات!)

گل و شات و وژدل و جاندراه به بیت!

1. Caaca maaca! gepti mocaaca?

2. Caaca maaca! Kallig tanak tanak... Aapaan honak honak?

3. caaca maaca! Darig ropta o shaanta ... Seyahmaare tahi wapta?

4. Caaca maaca! Do (2) kowra yeit labaa-lab ... Panc marda roat salaamat?

5. Caaca maaca! er (cha) aazmaani doar de, naporshet! Teh darigi naade, porshet!?

6. Caaca maaca! Si (30) kocak pa cond"e gousht hala ent?

7. Caaca maaca! rout o padi ne(st)?

8. Caaca maaca! Hec ca naroat o padi ha(st)?

9. Caaca maaca! Ramayaane waaja et (h)saab nabent?

10. Caaca maacha! Tank o tahaaro, bahaayi(30000)si-hazaaro?

11. Caaca maaca! Tank o tahaaro, ham-tange